Zakończył się trwający od roku międzynarodowy projekt badawczo-komunikacyjny „Smart Tags for Improving Consumer Interaction in Food Value Chain”, realizowany w ramach programu EIT Food/Horyzont 2020, w którym Uniwersytet Warszawski był jednym z 8. partnerów. Pozostali konsorcjanci to podmioty naukowe oraz przedsiębiorstwa z branży spożywczej: VTT Technical Research Center of Finland Ltd, University of Reading, KU Leuven, Matis, AZTI, DuoxMatox, Maspex.

Celem projektu było zbadanie i przedstawienie możliwości zastosowania technologii Smart Tags, jako narzędzia zwiększającego zaufanie konsumentów do produktów spożywczych. Smart Tags, czyli inteligentne etykiety, mogą dostarczyć konsumentom informacji, których zwykłe opakowania żywności nie są w stanie przekazać, umożliwiając przy tym wymianę informacji o łańcuchu wartości w branży spożywczej podczas całego cyklu życia produktu, inicjując nowatorskie koncepcje usług około sprzedażowych i interaktywność między konsumentami a podmiotami przemysłu spożywczego.

W projekcie wyodrębnionych zostało sześć zadań, z których jedno było związane z zarządzaniem całym projektem, jedno dotyczyło upowszechniania wyników prac z poszczególnych etapów, a pozostałe cztery zadania odzwierciedlały kolejne fazy projektu,  począwszy od przeglądu literaturowego, poprzez badania potrzeb i oczekiwań konsumentów, identyfikację 19. nowatorskich koncepcji inteligentnych opakowań oraz testowanie tych o największym potencjale wdrożeniowym.

Zadanie przeglądu dostępnych technologii typu Smart Tag i ich zastosowania w łańcuchach wartości żywności było bardzo obszerne. Skoncentrowano się w nim na dostępnych technologiach, w dziedzinie inteligentnych opakowań oraz czynnikach sprzyjających i ograniczających akceptację i zaufania konsumentów. Zidentyfikowano trzy główne elementy technologii inteligentnego pakowania (wskaźnik, czujnik i nośnik danych) i zsyntetyzowano ich najczęściej spotykane w literaturze elementy składowe, w tym wskaźnik temperatury, wskaźnik świeżości, wskaźnik gazu, biosensor, czujnik gazu, kod kreskowy i RFID. W ramach tego zadania stwierdzono, że pomimo dużej liczby prac badawczych prowadzonych w dziedzinie opakowań aktywnych i inteligentnych, niewiele jest badań empirycznych, które dotyczą akceptacji lub zaufania konsumentów do inteligentnych technologii pakowania. W związku z tym przyjrzano się również innym technologiom informacyjnym stosowanym w łańcuchach dostaw, ponieważ mają on podobny cel, jak inteligentne opakowanie, czyli zapewnienie infrastruktury komunikacyjnej komunikacji. Zbadano również główne bariery stojące przed inteligentnymi urządzeniami w opakowaniach do żywności i stwierdzono, że akceptacja konsumentów, ograniczenia prawne i niektóre kwestie techniczne stanowią główną przeszkodę dla szerszego wykorzystania rozwiązań Smart Tag w łańcuchach wartości żywności. Wyniki tego zadania zostaną przedstawione w recenzowanym artykule, który ma zostać opublikowany w 2021 roku.

Podobnie kompleksowe podejście zastosowano na kolejnym etapie projektu, który koncentrował się na ocenie potrzeb i oczekiwań konsumentów i innych interesariuszy w stosunku do inteligentnego pakowania. Wykorzystano tu wyniki poprzedniego zadania jako dane wejściowe do przygotowania narzędzi badawczych. Prace badawcze obejmowały pogłębione wywiady z dostawcami w dziewięciu krajach, sesje grup fokusowych w pięciu krajach oraz szeroko zakrojone ilościowe badania konsumenckie w ośmiu krajach. W sumie badaniu potrzeb i oczekiwań konsumentów i interesariuszy poddanych zostało  ponad 4 tysiące respondentów. Wyniki tej pracy zostaną przedstawione w artykule, w recenzowanym czasopiśmie, który ma zostać opublikowany w 2021 r. Ogólny wniosek jest taki, że inteligentne opakowania mają w sobie potencjał, który odpowiada potrzebom i oczekiwaniom konsumentów i uczestników łańcuchów dostaw w branży spożywczej i jednocześnie konsumenci są skłonni zapłacić więcej za produkty wyposażone we wspomniane  rozwiązania.

W kolejnej fazie badano nowe koncepcje usług opartych na technologiach tagów inteligentnych. Przeanalizowano dogłębnie potencjał, a także mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia związane z różnymi rozwiązaniami tagów inteligentnych. W ramach zadań badawczych na tym etapie zidentyfikowano i przeanalizowano łącznie 19 nowatorskich koncepcji obsługujących znaczniki inteligentne. Wyniki tych prac także zostaną zaprezentowane w artykule w recenzowanym czasopiśmie, który ma zostać opublikowany w 2021 r.

W oparciu o wyniki poprzednich etapów, w fazie końcowej przeprowadzono pilotaż rozwiązań o największym potencjale wdrożeniowym. Rozwiązania Smart Tag zostały wybrane na podstawie różnych kryteriów, w zależności od potrzeb w łańcuchach wartości i dojrzałości dostępnych technologii. Wśród testowanych technologii znalazły się: wskaźnik azotowy wskazujący świeżość różnych artykułów spożywczych – pre-piloting realizowany  przez MATIS (Islandia), AZTI (Hiszpania) i KU Leuven (Belgia). Technologia wykazała szczególny potencjał w łańcuchach wartości dla owoców morza, co będzie dalej badane poza projektem. Rejestrator temperatury NFC Smart Tag był również wstępnie testowany przez VTT (FI) i MATIS (IS) - ta technologia umożliwia konsumentom i dostawcom monitorowanie temperatury żywności podczas logistyki i transportu. Wiele świeżych i mrożonych artykułów spożywczych jest poddawanych kontroli temperatury, co sprawia, że ​​technologia ta jest bardzo istotna. Uważano jednak, że rejestrator NFC wstępnie pilotowany w tym projekcie jest bardziej odpowiedni dla profesjonalistów w łańcuchach wartości (między przedsiębiorstwami) niż dla zwykłych konsumentów, ponieważ odczyty temperatury wymagają specjalistycznej wiedzy, aby zinterpretować w odniesieniu do parametrów jakości i trwałości. W ramach projektu wykonano również testy pilotażowe wskaźników inteligentnego znacznika tlenu, które mogą informować konsumentów i inne zainteresowane strony o szczelności opakowania. Wskaźniki tlenu zostały wstępnie przetestowane przez AZTI (Hiszpania) i LU Leuven (Belgia). Ostatnim inteligentnym tagiem, który był poddany testom pilotażowym, był tag „Wine Cap”, który zapewnia unikalną elektroniczną tożsamość butelek i innych pojemników. Skanując etykietę za pomocą smartfona, konsument może zobaczyć, kiedy i gdzie wino było uprawiane i butelkowane, a także uzyskać informacje, takie jak notatki degustacyjne i łączenie potraw. Etykieta zawiera również wskaźnik temperatury, który informuje użytkownika, kiedy wino ma idealną temperaturę do picia.

Projekt tagów inteligentnych został sklasyfikowany jako projekt komunikacyjny, co oznacza, że ​​jednym z jego głównych celów było poinformowanie konsumentów i interesariuszy w łańcuchach wartości żywności, czym są tagi inteligentne, w jaki sposób można ich używać, jakie tagi są już dostępne i jakie tagi są w rozwoju, w jaki sposób mogą dodać wartość itp. Projekt osiągnął ten cel poprzez bezpośrednią interakcję z ponad czterema tysiącami konsumentów i dostawców, docierając do blisko siedmiu tysięcy osób jako „publiczność medialna” i ponad 40 tysięcy poprzez „wrażenia w mediach online”.

Projekt jest oficjalnie zakończony, ale nadal prowadzone będą badania i testy, których celem będzie wdrażanie innowacyjnych rozwiązań opartych na technologiach inteligentnego pakowania. Wyniki badań upowszechniane będą w artykułach naukowych, (planowane są co najmniej cztery artykuły w 2021 r.).

Rozwiązania tagów inteligentnych wstępnie pilotowane w projekcie